Tarihten Günümüze Türkmen Gerçeği
Irak Türkmenleri, tarih boyunca ülkenin siyasi ve kültürel kimliğinde önemli bir rol oynamıştır. Osmanlı döneminden itibaren Irak’ın şehirli orta sınıfını ve idari yapısını şekillendiren Türkmenler, Irak devletinin kuruluşundan itibaren marjinalleştirilmiş; 20. yüzyıl boyunca kimlik ve temsil mücadelesi yürütmüşlerdir. 2003 sonrası dönemde federal sistemle birlikte 'tanınmış ama temsil edilmemiş' bir konumda kalmışlardır. Türkmenler bugün de Irak’ın kuzey-güney, doğu-batı eksenlerinde denge unsuru olma özelliğini korumaktadır.

2025 Seçim Süreci: Yeni Parametreler
2025 seçimleri, Türkmenler açısından hem fırsat hem risk taşımaktadır. Yeni seçim yasası il bazlı temsil sistemini öne çıkarırken, küçük partilerin sandalye kazanmasını zorlaştırmıştır. Kerkük, Tuzhurmatu ve Telafer gibi bölgelerde seçim güvenliği ve müşahit eksikliği hâlen temel bir zafiyet alanıdır. Türkmen hareketi içinde iki ana yapı – Birleşik Irak Türkmen Cephesi (BİTC) ve Şii Türkmen Koalisyonu – ayrı listelerle yarışmaktadır. Bu durum, oy bölünmesi ve temsil kaybı riskini artırmaktadır. Buna karşılık güçlü saha organizasyonu, iletişim disiplini ve ortak medya koordinasyonu Türkmen oyunu korumanın en etkili araçlarıdır.

Temsil Sorunu ve Birlik Modeli
Türkmen toplumu, mezhepsel farklılıklara rağmen ulusal ölçekte tek bir kimlik dili etrafında birleşme ihtiyacıyla karşı karşıyadır. Bu birlik, yalnızca seçim ittifakı değil; ortak düşünce, strateji ve kurumsal refleks üretimi anlamına gelmektedir. Kadın ve genç temsilinin güçlendirilmesi, Türkmen siyasetinde sembolik değil kurumsal bir dönüşüm yaratabilir. Seçim sonrası dönemde 'Birleşik Türkmen Meclisi' fikri – hem diaspora hem yerel temsilcileri kapsayacak biçimde – Türkmen varlığını uzun vadeli bir çerçeveye oturtabilir.

Bölgesel Analiz
* Kerkük: Türkmenlerin başkenti olarak 3–4 sandalye kazanma potansiyeline sahiptir. Ancak oyların iki blok arasında bölünmesi durumunda bu sayı 2’ye düşebilir. Sandık güvenliği ve müşahit zinciri burada belirleyici olacaktır.
* Telafer: Şii-Sünni dengesinin yeniden tesis edilmesi önemlidir. Güvenlik sonrası yeniden inşa süreci, Türkmen kimliğini korumanın ön koşuludur.
* Tuzhurmatu: Türkmen nüfusunun yoğun olduğu bu bölge, vilayet statüsü talebiyle dikkat çekmektedir. Bu talep, Türkmenlerin idari ve hizmet paylaşımında söz hakkını artırabilir.
* Musul: Savaş sonrası yeniden yerleşim projeleri yavaş ilerlemektedir. Türkmen mahallelerinin restorasyonu ve kültürel canlanması için devlet desteği gerekmektedir.
* Bağdat: Türkmenler, hem Şii hem Sünni partilerle temas hâlindedir. Ancak bağımsız Türkmen kimliğinin tanınması için birleşik bir parlamenter grup oluşturulması elzemdir.

Politika ve Reform Önerileri
* Anayasal Tanımlama: Türkmenlerin 'Irak’ın kurucu unsuru' olarak tanımlanması ve bu statünün federal düzeyde korunması gereklidir.
• Eğitim ve Dil: Türkçenin resmî statüsünün uygulanabilir hale getirilmesi, eğitim kurumlarında süreklilik sağlanması.
• Ekonomi: Türkmen bölgelerinde yatırım ofisleri ve özel ekonomik bölgelerin (free-zone) kurulması.
• Dış Politika: Türkiye, Katar, AB ve BM nezdinde 'Türkmen diplomasi kanalı' oluşturulması.
• Kültürel Görünürlük: Medya, yayıncılık ve akademik çalışmalar yoluyla Türkmen kimliğinin ulusal bilinçte görünür hale getirilmesi.

2025 ve Sonrası
2025 seçimleri, Türkmenlerin yalnızca siyasi değil, tarihsel mevcudiyetini yeniden tanımlama fırsatıdır. Kerkük’ten Bağdat’a uzanan Türkmeneli hattı, Irak’ın demokratik istikrarı için denge unsurudur. Seçim sonrasında 'Türkmen Temsil Kurulu' veya 'Birleşik Türkmen Meclisi' adıyla ortak bir yapı kurulmalıdır. Türkmen siyaseti, artık yalnızca hak arayışından çıkıp kurumsallaşma, vizyon ve sürdürülebilir temsiliyet dönemine girmelidir.

Ahmet MURATLI
Irak Türkmen toplumu temsilcisi ve dış ilişkiler uzmanı